भारताचे हृदय असलेल्या मध्य प्रदेशातील इंदूर येथे जन्मलेल्या भारतरत्न लता मंगेशकर यांचा 93 वा वाढदिवस 28 सप्टेंबर रोजी आहे. देश-विदेशात आपल्या आवाजाची जादू पसरवणाऱ्या लता मंगेशकरांनी पस्तीसहून अधिक भाषांमध्ये गाणी गायली आहेत आणि भारतीय चित्रपट जगतात एक वेगळे स्थान निर्माण केले आहे. त्यांच्याशी जुळणारा दुसरा गायक नाही.
लता यांचा जन्म 1929 मध्ये इंदूर येथे प्रसिद्ध कलाकार दीनानाथ मंगेशकर यांच्या घरी मोठी मुलगी म्हणून झाला, जे एक थिएटर कंपनी चालवत होते. कलेशी संबंधित कुटुंबात जन्मलेल्या आणि वाढलेल्या लता यांच्यावर त्याचा परिणाम असा होता की, नंतर गायिका बनलेल्या लतांनी वीसहून अधिक भारतीय भाषांमध्ये 30 हजारांहून अधिक गाणी गायली. हेच कारण आहे की गायकाच्या चाहत्यांची संख्या लाखो नव्हे तर कोटी आहे आणि लता यांचा त्यांच्या अर्धशतकाच्या कारकिर्दीत कोणताही सामना नाही. लतांच्या आवाजात अशी जादू आहे की त्यांचा आवाज लोकांना प्रेम वाटतो आणि कधी कधी त्यांच्या डोळ्यात अश्रू आणतो. लतादीदींच्या जीवनाशी संबंधित अनेक कथा आहेत.
लता दिदींचा आवाज ऐकून पंडित नेहरू रडले होते
1962 मध्ये चीनविरुद्ध झालेल्या पराभवानंतर संपूर्ण देश निराश झाला. ही निराशा मोडून काढण्यासाठी प्रदीप यांनी एक गाणे लिहिले ज्याचे बोल होते ‘ए मेरे वतन के लोगों’. संगीतकार सी. रामचंद्र यांना कवी प्रदीप यांनी लिहिलेले हे अभिजात गाणे आशा भोसलेंकडून मिळवायचे होते, पण काही कारणास्तव आशा यांनी गायला नकार दिला. अशा परिस्थितीत लता यांना शेवटच्या क्षणी या गाण्याला आवाज देण्याची संधी देण्यात आली. यानंतर जेव्हा लता मंगेशकरांनी 15 ऑगस्टला लाल किल्ल्यावरून पहिल्यांदा हे गाणे गायले तेव्हा समोर बसलेले बहुतेक लोक रडत होते. पंडित नेहरूंनी नंतर लता यांना सांगितले की मुली, तू मला आज रडवले आहेस.
लता मंगेशकर लहानपणापासूनच संयमी होत्या. लहानपणापासूनच लतांना स्वतःच्या अटींवर आयुष्य जगायला शिकल्या होत्या. हेच कारण आहे की एकदा असे घडले की लता, ज्यांनी एकदा मोहम्मद रफीच्या आवाजाला देवाचा आवाज म्हटले, जेव्हा त्या त्यांच्यावर रागावल्या, तेव्हा लता त्यांच्याशी बराच वेळ बोलल्या नाही. खरं तर, बऱ्याच काळापासून, गायक अशी मागणी करत होते की जेव्हा निर्माता किंवा संगीतकार हिट गाण्यांमधून रॉयल्टी वगैरे कमवत असतील, तेव्हा त्यांनीही त्यामध्ये भाग असावा. त्यांनाही रॉयल्टीसारखे काहीतरी मिळाले पाहिजे.
